Meer toonladders

Je kent nu de majeur toonladders, de natuurlijke mineurladders en de pentatonische varianten daarvan. Door een octaaf op verschillende manieren in te vullen met noten zijn er meerdere varianten mogelijk. Je kunt verschillende toonladders spelen over dezelfde akkoorden. De bekendste die nog niet besproken zijn, zijn de harmonische- en melodische mineurladders en de kerktoonladders.

Bij een natuurlijke mineurladder mis je de terts van de dominant (zo mis je de Gis bij het E akkoord als je in de toonladder van A mineur speelt). Die terts is een erg belangrijke noot want het is een leidtoon die leidt naar de tonica (de grondtoon). De G# van het E-akkoord vraagt om de A. Daarom werden de harmonische en de melodisch mineurladders bedacht.

We jatten wat figuren van Wikipedia en gaan uit van E natuurlijk mineur (let erop dat het kruis bij de F ook geldt voor de F een octaaf lager. De 2e noot die je speelt is dus een Fis):

E harmonisch mineur:

E melodisch mineur, waarbij er onderscheid wordt gemaakt tussen stijgend en dalend (let weer op de kruizen en herstellingstekens):

Voel je vrij om de stijgende ladder ook dalend te gebruiken en vice versa.

Tot slot de kerktoonladders. Je kunt alle onderstaande ladders spelen op de witte toetsen van de piano. Als je een andere toonsoort wilt moet je uiteraard transponeren en wel zwarte toetsen gebruiken:

Ionisch C-D-E-F-G-A-B-C

Dorisch D-E-F-G-A-B-C

Frygisch E-F-G-A-B-C-D-E

Lydisch F-G-A-B-C-D-E-F

Mixolydisch G-A-B-C-D-E-F-G

Aeolisch A-B-C-D-E-F-G-A

Locrisch B-C-D-E-F-G-A-B

De ionische en aeolische ladder ken je als als de toonladder van C en die van A natuurlijk mineur. De mixolydische ladder wordt wel gebruikt ter vervanging van de pentatonische bluesladder. De frygische ladder hoor je veel in flamenco. Verder hoor je de dorische ladder veel en kun je de locrische ladder vergeten.

Een korte post voor iets dat je jarenlang zult moeten studeren als je het goed wilt beheersen. Toonladders zijn goed om vrij te kunnen soleren, om je gehoor te ontwikkelen en om je instrument te verkennen. Speel ze daarom in alle mogelijke toonsoorten en posities.

Toonladders

De meeste muziekstukken staan in één toonladder (soms wordt er even gewisseld naar een andere, dat wisselen noem je moduleren, een wissel een modulatie). Het mooie daarvan is dat je bij het soleren op vaste motieven terug kunt vallen die altijd goed klinken.

Speel bijvoorbeeld eens de toonladder van A over ‘Here Comes The Sun’, dat overigens halverwege overgaat in een driekwartsmaat tijdens ‘Sun, Sun, Here we come’. Begin op de rode grondtoon, loop de ladder helemaal omhoog en weer terug naar beneden. (d=duim, w=wijsvinger, m=middelvinger, r=ringvinger, p=pink)

Begin bij de gitaar met je pink op de laagste rode grondtoon, loop de ladder helemaal omhoog en helemaal naar beneden, naar de laagste noot (= in dit geval een F#) en loop weer terug naar de rode grondtoon. Je vingers blijven steeds bij dezelfde fret, je moet alleen één keer een zogenaamde stretch met je pink maken op de 3e snaar, zoals je kunt zien:

Doe dat nu eens over deze muziek heen:

Alle standaard majeur en mineur toonladders zien er als volgt uit:

Je kunt natuurlijk voor alle toonladders diagrammen maken voor piano en gitaar, zoals ik bovenin heb gedaan. Dat kan een goede methode zijn om ze te leren. Ook kun je stickers plakken op je gitaar of piano, waarbij je in ieder positie een toonladder aangeeft die bij een favoriet muziekstuk van jou hoort. Een paar voorbeelden:

Borderline in D

Don’t let the sun in C

Dream on in Fmin

Stayin alive in F#min

Bird of paradise in Dmin

I say a little prayer in F#min

Hotel california Bmin

Long and winding road in E♭

While my guitar gently weeps in Amin

Hello goodbye in B

Thrill is gone in Bmin:

‘The thrill is gone’ is een mineur Blues. Een bluesladder wordt ook wel een pentatonische toonladder genoemd. Dat betekent dat de ladders uit vijf tonen bestaan. Dat zijn er 2 minder dan die hierboven. Daardoor zijn ze eenvoudiger te leren. Over bluesschema’s en -toonladders snel meer.